Şişmanlamaya neden olan hastalıklar…
Şişmanlığın tedavisinde önce yapılması gereken ilk adım şişmanlığın nedeninin belirlenmesi olmalıdır. Gerekli kan testleri ile belirlendikten sonra endokrinoloji uzmanından bu hastalığın tedavisi için yardım istenir. Endokrinoloji uzmanı şişmanlığa neden olan hastalığı kontrol altına alır. Nedenin kontrol altına alınması hem kilo vermede daha iyi sonuçların alınmasına, hem de kilo verdikten sonra geri kilo alınmamasını sağlar.
ŞİŞMANLIĞA NEDEN OLAN HASTALIKLAR
1) İnsülin Hormonu Salgılanma Bozukluğu: Pankreastan salgılanan insülin denilen hormonun salgılanma bozukluğu sonucunda kan şekerindeki düşmeler nedeniyle aşırı iştah ve tatlı yemeye eğilimin olması. Bu konudan daha önceki yazılarımda çokça bahsetmiştim.
2) Tiroid Hormonlarının Dengesizliği: Tiroit hormonları vücudun çalışma hızını ayarlarlar. Burada fizyolojik mekanizma şöyledir:
Tiroid hormonları metabolik aktiviteyi artırırlar. Böylece hücrelerin çalışması için gerekli ATP (enerji) oluşum hızı da artar. Aynı zamanda ısı üretimi artar.
Az çalışan tiroid durumuna hipotiroidi, çok çalışan tiroid durumuna ise hipertiroidi adı verilir.
Oksijen kullanımı ve CO2 üretimini artırır. Dinlenme O2 kullanımı normalde 225-250 ml/dk, hipotiroidide 150ml/dk, hipertiroidide ise 400ml/dk’dır.
Bütün bunların sonucunda BMR (bazal metabolizma hızı: Bir günde organlarımızın yaşamsal faaliyetleri için harcadığı enerji) artar. Hipertiroidi de BMR % 60-100 artar, tiroid hormonu hiç üretilmezse BMR (bazal metabolizma hızı) normalin yarısına iner.
Karbonhidrat metabolizmasını her yönüyle etkiler. Hücrelerin glikoz (şeker ) alınımını, glikoz (şeker) emilimini, insülin salgısını, sindirim sistemi emilim hızını etkiler.
Yağ metabolizmasını etkiler. Hipertiroidi (hızlı çalışan) kolesterol, fosfolipid ve trigliserid (serbest yağ) azalır. Hipotiroidide ise bunlar artar. Karaciğer yağlanması olur.
Protein metabolizmasında, normal tiroid salgı durumunda anabolizan (hücre yenileyici), aşırı salgı durumlarında katabolizan (hücre yıkıcı),
Kalp hızı ve kan hacmi ayarı,
Damarlarda genişliğin ayarı,
Kalbin atım gücünün ayarı. Tiroid hormonu çok artarsa protein yıkımı (katabolizması) nedeniyle kalp kasının gücü azalır.
Kan basıncında değişimler oluşur.
Solunum hızı ve derinliğini etkiler.
Sindirim sistemi hızını ve sıvılarının salgılanma hızını ayarlar.
Büyüme hormonunu etkileyerek büyüme hızını etkiler.
Dişlerin çıkmasını ve gelişimini etkiler. Deri ve saç köklerini ve tırnak büyümesini ve olgunlaşmasını sağlar. İskelet kaslarının kasılma gücü ve hızını etkiler.
Merkezi sinir sistemi gelişim hızında çok önemlidir.
Uyanıklığı ve dikkati ayarlar. Hafıza ve öğrenme kapasitesinde etkilidir. Normal duygulanım için önemlidir.
Reflekslerin hızını ayarlar.
Tiroid hormonlarının fazlalığında sinirlilik, anksiyete vs. psikonorotik eğilimler. Yorgunluğa rağmen uykusuzluk gözlemlenir.
Yetişkinlerde tiroid hormonları eksikliğinde beyin kan akımında ve şeker metabolizmasında genel azalma (uyuşukluk, depresyon eğilimi).
Boşaltım sisteminde böbreklerde kan akımını, glomerüler filitrasyon hızını etkiler.
Kadınlarda yumurtlama ve yumurta gelişimi için önemlidir.
Erkeklerde sperm yapımı için önemlidir.
Yukarıda tiroid bezinin görevlerini kısaca özetledim.
HİPERTİROİDİ BULGULARI
BMR (bazal metabolizma hızı)nda artış. Böylece zayıflama, ıslak veya terli pembe cilt, O2 tüketiminde artış, egzoftalmi (gözlerin dışa çıkması) Sinirlilik, diyare, hiperfaji (çok yeme), kalp çarpıntısı, nabız basıncında artış, ellerde titreme, vazodilatasyon (damarlarda genişleme). Şalgam ve lahana bulguları artırır.
Deride ödem.
Güçsüzlük, ödem, mental etkinlikte azalma, saçlar kalın ve serttir. Çabuk dökülür.
Terlemede azalma, BMR(bazal metabolizmada) azalma sonucunda şişmanlık. Kas tonusunda azalma, soğuğa duyarlılık, anemi (kansızlık), ses kalınlaşması, bradikardi (yavaş kalp atımı), kanda yağ düzeyi yükselir, ciltte kuruma olur.
3) Polikistik Over Sendromu: Ana problem yumurtalıklarda gereğinden fazla salgılanan androjendir (erkeklik hormonu). Bu durum sağlıklı yumurtlamayı ve yumurta gelişimini bozuyor. İnsülin ve polikistik over sendromu arasında bir etkileşim oluyor. Over sendromlu hastaların kan insülin düzeyinde artış bulunur. Ancak vücut hücreleri yeterli yanıt vermiyor.
Fazla androjen akne, tüylenme, kilo artışı ve yumurtlama sorunlarına neden olur.
4) Cushing Sendromu: Vücutta haddinden fazla kortizol hormonunun bulunduğu seyrek görülen bir durum olup, cushing sendromunda kişinin kolları ve bacakları ince, gövdesi şişmandır. Bu hastaların karnında kırmızı çatlaklar vardır, yüzleri yuvarlak ve aşırı tombuldur. Şişman olarak gördüğümüz insanların bir kısmında bu sendrom bulunur.
Sonuç olarak nedensiz şişmanlık yoktur.
