Vücut besin almaya başlandığında salgılar artmaya başlar.
Ailemizde şeker hastalığı var ise, kendi sağlığımızı kontrol için, şeker hastalığı olma riskiniz var mı diye açlık kan şekerimize baktırırız. Normal çıkarsa rahatlarız. Soranlara da ‘açlık kan şekerime baktırdım, normal. Bende şeker hastalığı yok’deriz.
Acaba gerçekten ailenizde olduğu halde bu değere göre sizde bir risk yok mudur?
Bu soruya yanıt vermek için ‘fizyolojik olarak kan şekeri nasıl ayarlanır ve risk ne durumda vardır’ kısaca değinmek gerekir.
Şimdiye kadar sizlere hep insülin hormonunu anlattım. Burada da yine insülin hormonundan söz edeceğim. Kan şekeri regülasyonu dendiğinde insülin hormonundan bahsetmemek olmaz. Çünkü bu işte baş görevli insülin hormonudur.
Kanda besinler her zaman sabit miktarlarda bulunmak zorundadır. Kan vücudu dolaşır ve dokulara besin ve oksijen bırakır. Bıraktıkça içindeki besin miktarları azalır. Fakat hep sabit miktarlarda besin bulundurmak zorunda olduğu için eksik olanları yediğimiz zaman sindirim kanalından geçen besinlerden tamamlar veya eğer besin bulamaz ise dokulardan kana besin çıkartarak kanda besin sabitliğini sağlar.
İnsülin hormonu kandaki besinleri özellikle şekeri dokulara götürmek ile görevlidir. Bir de insüline karşı çalışan hormon grubu vardır. Bu hormonlarda besin yokluğunda kan besin dengesini sağlamak için dokulardan kana besin (şeker) çıkarmakla görevlidir. Bu hormonlar normal miktarda ve dengeli salgılanırsa kan besin dengesinde bir sorun yaşanmaz. Kanda bulunan besinler olması gereken değerlerde sabit miktarlarda olurlar.
Eğer insülin hormonu dengesiz salgılanıyorsa bu kandaki besin sabitliği bozulur. Başta şeker kanda bir fazla olur, birçok azalır. İnsülin hormonu tek başına zıt hormonlara karşı çalışması nedeniyle insülin hormonundaki dengesiz salınımlar kan besin değerlerini çok etkiler.
Açlık kan şekeri bu nedenle her zaman normaldir. Vücut şeker dengesini insülin ve zıt çalışan hormon guruplarının koordine çalışmasıyla kurar.
Aç iken vücutta salgılar en minimum orandadır. Minimum oranda insülin hormonunun ne kadar olduğunu kontrol etmek gerekir. Yani aç iken insülin hormonu da baktırmak gerekir. Sadece kan şekerine baktırmak yetmez. Eğer insülin hormonu hiç besin alınmadığına rağmen olması gerekenden fazla ise ve kan şekeri de normal ise insülin hormonu kalitesi bozulmuş işini yapamıyor insüline karşı direnç gelişmiş denir. Çünkü insülin hormonu fazla olduğunda kan şekeri az olması gerekir. Ama değilse, normalse insülin direnci ile karşı karşıyayız demektir.
Besin almaya başlandığında vücutta salgılar artmaya başlar. Vücut ‘besin (şeker) geliyor, değerler yükselecek’ diye insülin hormonu salgılamaya başlar.
Eğer açlık kan şekerine bakıldı = Normal, açlık (bazal) insüline de bakıldı = Normal ise, fakat yemekten sonra uyuklama, acıkınca ellerin titremesi, sinirlilik, konsantrasyon bozukluğu, baş ağrısı gibi şikayetler var ise size şeker hastalığı riski olup olmadığı en kesin OGTT (Oral Glikoz Tolerans Testi), şeker yükleme testi de denilen uygulamayı yaptırmak gerekir. Doktorunuza sağlıklı olarak şikayetlerinizi anlatırsanız kesin sonuç alacaksınızdır.
Özetlersek; şeker hastalığı riski olup olmadığı sadece açlık kan şekeri kontrolü ile bulunamaz. Açlık kan insülin değerine de bakmak gerekir.
Tam sonuca ulaşılamaz ise belirtilere bakarak, OGTT yaptırarak vücudun şekere verdiği tepki ölçülebilinir. Çünkü besin alındığında salgılar olur. Salgıların nasıl olduğu bu testle bulunur. Salgılar normalse risk yoktur, kan şekeri ve insülini normaldir.
