D vitamini Kalsiyum ve fosfor mineralleri metabolizmasını düzenleyen yağda eriyen vitaminler arasında yer alan ve diğer vitaminlerden farklı olarak vücutta üretilen hormon ve hormon öncüleri olan bir grup steroldür. (Alkol yapısında organik madde)
Dvit, 2 formdan oluşur. D2; Bitkilerden alınan ergokalsiferol. D3; Hayvansal gıdalardan alınan, aynı zamanda bireyin derisinde bulunan 7 dehidrokolesterolün güneş ışınlarına maruziyeti sonrası Vit.D3 (kolekalsiferol)
İnsanlar Dvit gereksiniminin büyük bir bölümünü güneş ışınları sayesinde vücutta yaparak karşılamaktadır.
Karaciğer, balık, yumurta sarısı, somon, uskumru, süt, brokoli, yeşil soğan Dvit’den zengin gıdalardır.
Diyetle Dvit alındığında, karaciğer ve böbrekte aktif formlarına dönüşür. Bu süreçte parathormon (paratiroid bezinden salgılanır), kalsiyum ve fosfor düzeyleri de etkili olmaktadır.
Dvit eksikliği, güneş ışınlarından yeterince yararlanamayanlarda, giyim tarzı güneş ışığını engelleyenlerde, yüksek koruma faktörlü güneş yağı kullananlarda, hava kirliliği fazla olan yerlerde yaşayanlarda, obezlerde, yaşlılarda, sık doğum yapanlarda, beslenme yetersizliği olanlarda görülür.
Yakın zamana kadar Vit.D’nin sadece kemik, böbrek ve bağırsak üzerine etkili olduğu belirtilirken, günümüzde beyin, prostat, meme kolon, pankreas, immün (bağışıklık sistemi) hücreleri, endotel ve miyokard (kalp kası) olmak üzere pek çok organı etkilemektedir.
Dvit, pankreasta beta hücrelerinin harabiyetini engellediği, ayrıca insülin salınımını uyardığı, kalp ve damar sistemini damar sertliğine karşı koruduğu görülmektedir.
Aynı zamanda Vit.D’nin aktif formu (1,25(OH)2D) böbreklerden renin (damarların daralmasını sağlayan hormon) seviyelerini baskılayarak antihipertansif (tansiyon düşürücü) etki gösterdiği belirtilmektedir.
Vit D – OBEZİTE (ŞİŞMANLIK) İLİŞKİSİ
Vit.D eksikliği ve obezite, hangisinin diğerinin nedeni olduğu halen tartışmalıdır. Vit.D eksikliği dışarıdan hüce içine Kalsiyum (ca+2) geçişini artırarak yağ yıkımını (lipolizisi) baskılar, lipogenezisi (yağ yapımını) uyarır. Aynı mekanizma ile hücre içinde yağların kullanılmasını sağlayan proteinin salınımını bastırarak yağ birikimine neden olur.
Vit.D eksikliği ile birlikte yağ hücresi (adipozit) artışı ve kan yağlarının yüksekliğinin görülmesi Vit.D eksikliğinin obezitenin bir nedeni olduğunu düşündürmektedir.
Obezite (şişmanlık) ile birlikte Dvit eksikliğinin görülmesi, Vit.D’nin deride sentezlendikten sonra aşırı yağ dokusuna yayılmasından olduğu düşünülmektedir. Bu da Vit.D’nin kanda yetersiz görünmesine neden olur.
VİT.D FAZLALIĞI
Gıdalar yoluyla almaktan çok destek Vit.D almaktan kaynaklanır.
Serum kalsiyum düzeyinde artışa neden olarak toksisiteye sebep olur.
– Kalsinozis; Kalsiyumun birçok organda birikmesi.
– Hiperkalsemi: (Kan kalsiyum seviyesinin artması) Kalp ritm bozuklukları, mental durum değişiklikleri, kusma, kilo kaybı…
VİT.D İLE KANSER İLŞKİSİ
Araştırmalar tüm kanser vakalarının %20’sinin obeziteden (şişmanlıktan) kaynaklandığını ve bu ilişkinin altında yatan mekanizmalardan birinin Vit.D eksikliği olduğunu bildirmişlerdir.
Vit.D ölçümünü arada bir yaptırmak gerekli. Ama kan Vit.D seviyenize baktırmadan destek almayınız. Eğer alıyorsanız arada kan seviyenizin yeterli olup olmadığına baktırınız.
